Jaap Vriend

Het is een tijdje rijden vanuit het Westen, maar dan heb je ook wat: een prachtig theater en enthousiast lief publiek die volop meededen!

Daar is ie dan mijn debuut (zoals ze dat daar zeggen) in het stand-up comedy in New York City mbv het American Comedy Institute
Het was ‘nerve-racking’ (ik had ook totaal niet verwacht dat er 70 New Yorkers zouden komen naar onze presentatie!) 
En nu weer vrolijk verder in Nederland met tal van voorstellingen in de lente. Zie hier de data.

“Aha, zo dus je geeft jezelf een 3. Prima en wat maakt dat je jezelf een 3 geeft en geen 2?” Met flapperende oren ben ik aan het luisteren naar trainer Herman Pasveer  Deze reactie had ik absoluut niet verwacht. De dame gaf zichzelf een 3 op het gebied van nee-zeggen. Dat is toch een tamelijk ontluisterend cijfer! Herman blijft rustig doorvragen en komt erachter dat de vrouw tegen haar familieleden redelijk nee kan zeggen. “Dat is waardevolle informatie. Wat helpt jou in het contact met hen?”

Het is 2010, ik mag meelopen met een training nee-zeggen op de Vrijwilligersacademie Amsterdam. Ons is even daarvoor gevraagd om een cijfer tussen de 1 en de 10 te geven in hoe goed we zijn in nee-zeggen. Dat was niet echt mijn specialiteit, dus ik gaf een mezelf een 5. Net geen voldoende. Ook dat signaleert Herman als ik aan de beurt ben. “Ah een vijf, toch bijna voldoende Jaap. Wat maakt dat je jezelf een 5 geeft en geen 6?” En even later: “welke stap zou je willen zetten om van die 5 een 6 te maken?” Ik antwoord dat ik hoop dat de theorie over nee-zeggen die we die avond gaan bespreken, me misschien al gaat helpen.

Pas later leer ik dat mijn collega Herman een meester is in het oplossingsgericht communiceren. Een  interessante sympathieke methode die vooral kijkt naar de toekomst. Het in ondertussen 8 jaar later. Op de Vrijwilligersacademie heb ik ondertussen met collega Fiet een vervolgtraining oplossingsgericht werken ontwikkeld. Daarin leren vrijwilligers niet te diep te duiken in de problemen van hun deelnemers, maar vooral vooruit te kijken naar wat wel mogelijk is. 

Als ik terugkijk naar mijn eerste kennismaking met de methode door Herman moet ik glimlachen. Een van de belangrijkste technieken van het oplossingsgericht werken is de schaalvraag. Geef aan op een schaal van 1 tot 10 hoe jezelf inschat op een bepaald onderwerp. Elk antwoord dat de deelnemer geeft is goed en is iets waar de trainer of vrijwilliger op kan doorvragen. Een laag cijfer geeft ook informatie en was iets waar Herman totaal niet van schrok. Het is juist een opening voor een eerste oplossingsgerichte vraag: Ok, wat maakt dat je jezelf een 3 geeft en geen 2? Het gaat bij de schaalvraag niet perse om het cijfer zelf maar vooral om het doorvragen en de informatie die je daarmee losweekt:  Ah een vijf, toch bijna voldoende Jaap. Wat maakt dat je jezelf een 5 geeft en geen 6?”

Voor mij was die avond een eerste kennismaking met oplossingsgericht werken, die me verraste en erg nieuwsgierig maakte. Hopelijk jou ook.

Dit is een eerste column in aanloop naar een  nieuw theatercollege over oplossingsgericht werken in opdracht van de Vrijwilligersacademie.

Het theatercollege De Negen Open Deuren blijft gewoon te boeken voor organisaties en is individueel op 16 april te zien in het Torpedo Theater in Amsterdam.

Mijn theatercollege die ik heb gemaakt ism met de Vrijwilligersacademie in Amsterdam vindt gretig aftrek deze herfst. Ik gaf hem in september al in een Amsterdams Daklozencentrum, een popcentrum in Vlaardingen, in het charmante Torpedo Theater voor Studenten-stagiairs SPH en bij de Cliniclowns in Amersfoort. In de maand oktober lonken Haarlem, Wageningen en Nijkerk. Het onbetwiste hoogtepunt tot nu toe was echter het optreden in het prachtige ’t Voorhuys in Emmeloord. Klik hier voor meer informatie.

 

“Praat jij ook wel eens over jezelf?” een vriend kijkt me vriendelijk en grijnzend aan. Ik antwoord: “Natuurlijk praat ik over mezelf. Net als ieder normaal mens.” Ja, zegt mijn vriend, die journalist is, maar altijd als ik even doorvraag, gooi je het gesprek gauw over een ander boeg.” Ik frons mijn wenkbrauwen en zeg: “Oké”  Ik denk hard na. Heeft hij gelijk met deze feedback? (en is dat jaren later door deze eerste alinea nu een beetje opgelost?)

Studenten zuchten vaak in trainingen als ik zeg dat we het gaan hebben over feedback geven, (ook wel: zo aardig mogelijk de waarheid zeggen om de ander vooruit te helpen). Ze gaan in protest, omdat docenten of trainers steevast dezelfde technieken voor keurige feedback bespreken.[1]

Kan het ook anders? Misschien wel. Jaap Hollander en Jeffrey Wijnberg demonstreren in hun geestige doch serieuze boek Provocatief Coachen andere mogelijkheden. Zij hanteren een aantal omgekeerde principes over feedback. Zij zeggen als coaches bijvoorbeeld direct wat in ze opkomt, ook als dit misschien onaardig of ondiplomatiek is. Zij handelen vooral onder het adagium van: “een cliënt gaat naar een coach om eens op een leerzame wijze op zijn donder te krijgen.” Vrolijk plagen is hun motto. Een voorbeeld uit hun boek:

Cliënt:  Mijn huwelijk is al jaren niks meer
Coach: Wat is het geworden…. De drank of een vriendin?
Cliënt:  Allebei, maar die verhouding van mij…
Coach: Is je overkomen… daar was je niet op uit..
Cliënt:  Precies, Maar ….

Waar een ander misschien eerst empathie zou tonen voor de blijkbaar armzalige staat van het huwelijk van deze cliënt, komt deze provocerende coach snel tot de kern. Het idee achter dit soort coachen is dat de ander zich leert te verdedigen en dat realiteitsbesef leidt tot gezonder gedrag. Kunnen wij eenvoudige stervelingen ook wat van die techniek leren?

Zeker, die vriend van mij heeft van prikkelende vragen zijn handelskenmerk als journalist gemaakt en zette mij door een simpele vraag voor jaren aan het denken. Ook oogt de formule van van provocatief coachen niet zo moeilijk: Provcatief coachen =  contact plus humor plus provocatie. Belangrijk is wel dat de drie zaken uit de formule alle drie echt aanwezig zijn in je opmerkingen, anders kan je hard onderuit gaan, want ‘provocatie zonder humor of contact wordt cynisme of gewoon belediging”. (zie ongeveer elke tweet van Trump)

Voorzichtig dus als je dit thuis of op werk gaat proberen! Als een collega vraagt: “vind jij mij lui?”, en jij zegt: “nogal,” dan kan de ander weleens beledigd zijn. Plagerig overdrijven helpt dan misschien beter: “Jij lui? Nou sterker nog, ik vind je de uitvinder van het uitstelgedrag! Gijs Gans is er niets bij!” Grote kans dat de ander dan moet lachen en zegt: “Nou zo erg is het nu ook weer niet.” Waarop jij zegt: “Precies!” En einde van wat misschien een moeizaam gesprek had kunnen worden. Lieve lezer, ik hoop dat uw domheid, zo kenmerkend voor de mens, weer wat is verminderd door deze column.

Every weekend in the Torpedo Theatre in Amsterdam: When Anne Frank met Rembrandt… Check www.torpedotheater.nl for the exact day & time. Follow all the action on Facebook!

Imagine Anne Frank would meet Rembrandt. What would they discuss? Well, why not the place where they lived: Amsterdam. It is the starting point of a sparkling one man theatre show, in which Jaap Vriend tells the intriguing story of the rise of Amsterdam.

In the Torpedo Theatre, Amsterdam smallest but most beautiful venue, Jaap Vriend leaves the beaten track of tulips, joints and clogs. Instead he narrates the town’s most important historical moments like the miracle of Amsterdam, intertwined with the inspiring biographies of influential inhabitants such as Rembrandt, Spinoza and Anne Frank. Vriend will add a local touch through personal experiences and songs about his beloved Amsterdam.

In this show curious visitors or inhabitants of Amsterdam are able to travel through the Amsterdam ages, meet its world-famous celebrities and locations and learn why this world village is known as the most tolerant city in the world.